RYSZARD KAPUŚCIŃSKI

Urodził się 4 marca 1932 roku w niewielkiej miejscowości Pińsk na terenie dzisiejszej Białorusi. Jego rodzice, Maria i Józef, byli nauczycielami miejscowych szkół podstawowych. W czasie okupacji wraz z rodziną mieszkał w Sierakowie i Izabelinie. Tam, w miejscowej szkole uczył jego ojciec. W 1945 roku rodzina Kapuścińskich przeprowadziła się do Warszawy. Trzy lata później, 16-letni Ryszard Kapuściński wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej. 5 czerwca 1950 roku zdał maturę i już dzień później rozpoczął pracę gońca w redakcji „Sztandaru Młodych”.

Kapuscinski-w-Sierakowie--1942-43-[1].jp

Kapuściński w Sierakowie, 1942-43 r.

W 1951 roku Kapuściński odbywa pierwszą zagraniczną podróż. Udaje się do Berlina na Festiwal Młodzieży Świata. W październiku tego roku rozpoczyna studia na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego (poprzedni kierunek, polonistykę, przerwał po roku, ponieważ nie był w stanie pogodzić go z pracą). 6 października 1952 bierze ślub z Alicją Mielczarek. Rok później rodzi się ich córka Zofia. Kapuściński wstępuje do PZPR. 30 września 1955 na łamach „Sztandaru Młodych” ukazuje się jego tekst „To też jest prawda o Nowej Hucie”, za który zostaje wyrzucony z redakcji. Po zmianie władzy zostaje odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za wspomniany artykuł. W 1956 roku odbywa swoją pierwszą wielką podróż zagraniczną do Indii. Przypadkowo trafia też do Afganistanu, skąd pisze reportaże dla „Sztandaru Młodych”. Rok później wyjeżdża do Chin, a także odwiedza Japonię.

W 1958 rozpoczyna pracę w Polskiej Agencji Prasowej. W tym samym roku zostaje dziennikarzem „Polityki” i odbywa liczne podróże po kraju. Ich efektem są reportaże, które zostały wydane w zbiorze „Busz po Polsku” – debiucie książkowym Kapuścińskiego, który ukaże się cztery lata później nakładem wydawnictwa Czytelnik. W 1962 roku Kapuściński dostaje propozycję posady pierwszego stałego polskiego korespondenta w Afryce. Jako wysłannik Polskiej Agencji Prasowej wyjeżdża do dzisiejszej Tanzanii, a następnie do Rwandy oraz Ugandy. Zapada na malarię mózgową. Następuje nawrót gruźlicy, którą leczy w jednym z afrykańskich szpitali. Rok później przyjeżdża do niego żona Alicja, aby się nim opiekować. W międzyczasie w stolicy Etiopii bierze udział w konferencji, podczas której zostaje powołana do życia Organizacja Jedności Afrykańskiej. Jest świadkiem m.in. zamachu stanu w Algierii oraz przewrotów wojskowych w Ghanie, Ugandzie, Togo i Nigerii. We wrześniu 1966 roku zapada na ciężką infekcję tropikalną, kończy pracę w Afryce i powraca do Polski.

Rok później Kapuściński obejmuje stanowisko redaktora działu zagranicznego Polskiej Agencji Prasowej i wyjeżdża do Związku Radzieckiego. Otrzymuje Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki w kategorii „Prasa”. Zostaje korespondentem PAP w Ameryce Środkowej. Udaje się do Chile, skąd zostaje wypędzony przez władze za opublikowany artykuł, który ich zdaniem ingeruje w sprawy wewnętrzne kraju. Wyjeżdża do Peru, gdzie tłumaczy „Dziennik z Boliwii” Che Guevary. Jedzie do Boliwii, aby poznać jego szlak i miejsce śmierci. Od ambasadora Polski otrzymuje propozycję otworzenia placówki Polskiej Agencji Prasowej w Brazylii. Przyjmuje ją i przeprowadza się do Rio de Janeiro. W Polsce zostaje wydany zbiór reportaży ze Związku Radzieckiego zatytułowany „Kirgiz schodzi z konia”. W tym samym roku Kapuściński obejmuje posadę korespondenta PAP w Meksyku. Przyjeżdża do niego żona Alicja z córką Zofią. Podobnie jak w Afryce, w Ameryce Środkowej i Południowej Ryszard Kapuściński jest świadkiem istotnych wydarzeń, które relacjonuje. Obserwuje m.in. początki konfliktu między Hondurasem a Salwadorem i wizytę Fidela Castro w Chile. Odwiedza Gwatemalę, Honduras, Kostarykę, Panamę, Kolumbię, Wenezuelę, Brazylię oraz Urugwaj. Rok wcześniej, w 1970, obserwuje historię porwania i zamordowania ambasadora RFN hrabiego Karla von Spretiego przez partyzantów. W 1972 roku Kapuściński rezygnuje z etatowej pracy dla Polskiej Agencji Prasowej. Rozpoczyna wykładać na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego. Nawiązuje współpracę z miesięcznikiem „Kontynenty” i już rok później zostaje zastępcą redaktora naczelnego. W grudniu rezygnuje z pracy etatowej we wspomnianym czasopiśmie, a w następnym roku zostaje dziennikarzem tygodnika „Kultura” i wyjeżdża na miesiąc na Bliski Wschód. W czerwcu gościnnie wygłasza wykłady na uniwersytecie w Indiach. Miesiąc później zostaje wyróżniony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Umiera jego matka, Maria Kapuścińska.

W 1975 roku odwiedza Cypr w związku z podziałem wyspy, a także Etiopię i pogrążoną w wojnie Angolę. Czytelnik wydaje reportaż „Chrystus z karabinem na ramieniu”. Odbywa się pierwsza wystawa fotograficzna zdjęć Kapuścińskiego. W następnym roku ukazuje się „Jeszcze dzień życia”. W 1977 roku ponownie odbywa liczne podróże do Afryki. Odwiedza m.in. Somalię, Nigerię, Ugandę, Mozambik i Tanzanię. Jedzie także do Etiopii, aby poznać skutki upadku cesarza Hajle Sellasje. Umiera ojciec Kapuścińskiego, Józef. W 1978 roku wydana zostaje „Wojna futbolowa” – książka o konflikcie Hondurasu z Salwadorem. Jesienią tego roku ukazuje się „Cesarz”. W 1979 roku Meksyk odwiedza papież. Kapuściński leci tam, jako specjalny wysłannik PAP. W marcu wyjeżdża do Iranu, gdzie trwa rewolucja islamska. Po raz pierwszy od czasów dzieciństwa odwiedza rodzinny Pińsk.

W czasie strajków 1980 roku Kapuściński przebywa w Stoczni Gdańskiej. Uczestniczy w powstawaniu NSZZ „Solidarność”. Dwa lata później występuje z PZPR. Zostaje wydany „Szachinszach”. Rok później w Nowym Jorku ukazuje się angielski przekład „Cesarza”. W 1986 roku spędza kilka miesięcy w Oksfordzie. Tam poznaje Martina Pollacka, austriackiego eseistę i pisarza, a także tłumacza swoich książek, z którym się zaprzyjaźnia. Rok później odwiedza Holandię, Anglię, Stany Zjednoczone i Kanadę. W 1988 roku Ryszard Kapuściński zostaje członkiem polskiego PEN Clubu.

W 1989 roku Kapuściński zaczyna swoją podróż po byłych republikach radzieckich. W następnym – wydane zostaje „Lapidarium”. Trzy lata później reportażysta ponownie podróżuje po Afryce. W tym samym roku zostaje członkiem Rady Kultury przy Prezydencie RP, a wydawnictwo Czytelnik publikuje „Imperium”. W 1996 roku wyjeżdża do Australii. W 1998 ukazuje się „Heban”. W kolejnym roku podróżuje do Sri Lanki, Indii, Nepalu, Peru, Boliwii, Brazylii, Meksyku, Paragwaju i Kolumbii. W listopadzie zostaje zaproszony przez króla Szwecji do udziału w debacie o stanie świata. Rok później zostaje wydany album fotograficzny pt. „Z Afryki”, zawierający zdjęcia z afrykańskich podróży Ryszarda Kapuścińskiego. W 2003 roku wychodzi „Autoportret reportera”, a rok później „Podróże z Herodotem”. W 2006 roku ukazują się dwa tomiki poezji Kapuścińskiego: „Prawa natury” oraz „Ten Inny”.

Ryszard Kapuściński zmarł 23 stycznia 2007 roku w warszawskim szpitalu przy ul. Banacha w wieku 74 lat. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.